گفت‌و‌گو با فرزاد آذری‌پور مدیرعامل هاشور
مواجهه با دست‌اندازهای چالش‌های اجتماعی، نگرش مدیران و کپی‌رایت
مدیرعامل هاشور سه عامل چالش‌های اجتماعی، نگرش مدیران و کپی‌رایت را دست‌اندازهایی می‌داند که پیش پای این پلتفرم قرار دارد.
به گزارش روابط عمومی انجمن صنفی شرکت‌های نمایش ویدیویی برخط، فرزاد آذری‌پور مدیرعامل هاشور در گفت‌و‌گویی مفصل نوآوری‌هایی که در این پلتفرم رخ داده را تشریح کرد و همچنین از اهمیت و نقش صنف در زمینه حمایت از پلتفرم‌ها سخن گفت.
ایده اولیه هاشور چه زمان و چطور شکل گرفت؟
این ایده به پیشنیه کاری من مربوط است. من سال‌ها در رسانه پویا کار کردم و به این ترتیب با مستندسازان ارتباط داشتم و اصلا ارتباط من با سینما از آنجا شکل گرفت. از طرفی زمانی که تکنولوژی وی‌او‌دی آمد مشارکتی در شرکت آی‌تی داشتم و این را فرصتی دیدم تا پلتفرم و زیرساخت مناسب آن را فراهم کنم. سال 1396 بود که این ایده در من شکل گرفت. در آن سال هیچ پلتفرمی محتوا تولید نمی‌کرد، یعنی فیلم‌ها دوبله بود و زیرنویس، همچنین دو سه پلتفرم یعنی نماوا و فیلم‌نت بیشتر نبودند و ما تقریبا همزمان با آن‌ها با کمی تقدم و تاخر زمانی شروع کردیم. ما از ابتدای سال 1396 کار طراحی پلتفرم را شروع کردیم و تقریبا پایان این سال پلتفرم راهاندازی شد. ارتباط من با دوستان مستندساز خیلی خوب بود و همراه با آنان در ابتدای راه روی فیلم‌های مستند متمرکز شدیم. ما براساس نیازها پیش رفتیم، یعنی مثلا می‌دیدیم هنر و تجربه فقط در هشت استان اکران دارد و به همین دلیل کلی فیلم در کشوی میز مدیران منتظر می‌ماند. این وضعیت ما را برآن داشت که علاوه برآنکه سراغ مستند می‌رویم، محتوای ایرانی را انتخاب کنیم. ما به سمت نیازهایی رفتیم که احساس می‌کردیم جای آن خالی است، مثلا اکران آنلاین. اکران آنلاین ما خرداد 1397 با فیلم مستند خانم رخشان بنی‌اعتماد و آقای میرطهماسب آغاز شد.
شما قبل از سایر پلتفرم‌ها وارد جریان اکران آنلاین شدید؟
بله، اولین اکران آنلاین متعلق به هاشور است. بهار سال 1397، زمانی که چند ماه بود هاشور به دنیا آمده بود، به هنر و تجربه رفتم پیش آقای علم‌الهدی که مدیرعامل وقت بود و پیشنهاد دادیم فیلم‌های هنر و تجربه را به صورت آنلاین اکران کنیم. چون آن زمان هنوز کسی این کار را نکرده بود، آقای علم‌الهدی نپذیرفتند و گفتند در هیچ کجای دنیا کسی این کار را نمی‌کند. همان‌جا دنبال این می‌گشتیم یک کارگردان به ما اعتماد کند و بگذارد فیلمش را آنلاین اکران کنیم که اتفاقا آقای میرطهماسب هم مشابه این پیشنهاد ما را داشت و همین باعث شد اولین اکران آنلاین شکل بگیرد. البته ما ایده را داشتیم، اما پلتفرم اکران آنلاین آماده نبود؛ از دوم خرداد که جلسه ما با او بود تا 20 خرداد زیرساخت‌های اکران آنلاین در هاشور فراهم شد و تقریبا در 20 روز با برنامه‌ریزی انجام شده به اکران آنلاین مستند «توران خانم» رسیدیم. پلتفرم جشنواره ما هم قبل از کرونا شکل گرفت. می‌دانیم که جشنواره سینماحقیقت یا جشنواره فیلم کوتاه تهران فقط در تهران نمایش دارند و این خود مشکل است. به همین دلیل احساس کردیم پلتفرمی برای جشنواره می‌تواند به کمک بیاید و امکان جشنواره آنلاین را فراهم کند. تاکنون نزدیک به 30 جشنواره را به صورت آنلاین میزبانی کرده‌ایم. همراهی با جشنواره از خانه جشنواره بوده تا ویدیولایبرری و این همراهی تاکنون ادامه داشته است.
همه چیز را در مورد شکل‌گیری هاشور با جزئیات به خاطر دارید، این روند خیلی شخصی پیش رفت یا کار یک تیم بود؟
شکل‌گیری هاشور حاصل همراهی یک تیم است. از همان ابتدا آقای توحیدی آقای قراگزلو و سایر دوستان کنار ما بودند. اما اینکه من جزئیات را به خاطر دارم به این دلیل است که با عشق و علاقه زیاد به همراه تیم کار راهاندازی را انجام دادیم و همین موجب می‌شود آنچه روی داده به خوبی در خاطرم باشد.
آن‌سوی ماجرا، یعنی فیلمسازان چه واکنشی به هاشور داشتند؟
استقبال آنان خوب بود و هنوز هم این استقبال ادامه دارد. ما وارد حوزه هنر و تجربه شدیم و می‌دانیم که کسی به این موضوع توجه چندانی نمی‌کرد چون جنبه اقتصادی بالایی ندارد. حمایت در بخش دولتی هم به شکل کامل اتفاق نمی‌افتاد. بنابراین هاشور فرصتی شد برای دیده شدن فیلم‌ها. خیلی از کارگردانانی که پیش از این برای دیده شدن فیلمشان باید فلش در دست می‌گرفتند و آن را در اختیار دیگران می‌گذاشتند تا ببینند، حالا می‌توانستند از هاشور استفاده کنند.
تا چه زمانی یک فیلم برای نمایش روی هاشور باقی می‌ماند؟
هاشور دارای چند بخش است. فیلم‌های اکران که مدت‌زمان مشخصی برای نمایش دارند. اما سایر فیلم‌ها تا زمانی که خود کارگردان یا تهیه‌کننده اعلام نکند از هاشور برداشته نمی‌شوند و به عنوان یک گنجینه آثار مستند و تجربی در اختیار مخاطبان قرار میگیرد.
آرشیو تا چه حد غنی است؟
ما یکی از غنی‌ترین مجموعه‌ها را داریم. آثاری که موفق نشدیم آن‌ها را جمع‌آوری کنیم محصولات تلویزیون هستند، اما فکر می‌کنم کامل‌ترین مجموعه مستندها در هاشور است.
در مورد مستندهای قدیمی چطور؟
تهیه‌کننده اکثر مستندهایی که در دهه‌ها 1360 و 70 ساخته شدند صداوسیماست. از این جهت که تعامل با صداوسیما برای گرفتن مستندها بسیار سخت و فرسایشی است، از جایی به بعد ما آن‌ها را رها کردیم. مستندهای قدیمی که متعلق به تلویزیون است از دسترس ما خارج بود، اما مستندهای قدیمی که به ارشاد یا بخش خصوصی تعلق داشت در اختیار ماست و در هاشور عرضه شده است.
قراردادها با هاشور چطور بسته می‌شود؟
این موضوع به شکل مشارکتی اتفاق می‌افتد. یعنی براساس میزان بازدیدی که مستند می‌خورد، بخشی از درآمد به صاحب اثر تعلق میگیرد و بخشی به هاشور. در مورد اکران میزان سهم 30-70 مثل همه اکران‌های آنلاین است و در مورد نمایش معمول آثار درصدها متفاوت است از 50-50 تا 60-40 و غیره.
اگر بخواهیم در مورد دست‌اندازهایی که با آن درگیر هستید صحبت کنیم، به چه مواردی می‌توانید اشاره کنید؟
در این زمینه سه اتفاق می‌افتد. وقتی چالش‌های اجتماعی رخ می‌دهد ما بازخوردهایی داریم؛ همانطور که در سینما در شرایط چالش‌های اجتماعی می‌بینیم فیلم‌های کمدی مورد استقبال بیشتر قرار میگیرد، در مورد مستند نیز تاثیر به این ترتیب است که بازدید‌ها دیگر مثل زمانی که حال جامعه خوب است، نیست. ما بر همین اساس نبض جامعه را در اختیار داریم یعنی می‌دانیم که شرایط بد است بازدید کمتر می‌شود و وقتی شرایط بهتر می‌شود بازدید بالاتر می‌رود. این مانند سرنوشتی است که سینمای اجتماعی ما در نسبت با جامعه پیدا می‌کند و وقتی حال جامعه بد است، استقبالی از فیلم‌های اجتماعی صورت نمی‌گیرد. مردم به سینما می‌روند تا فیلم کمدی ببینند و کمی حالشان بهتر شود. چالش بعدی ما نگرش مدیران است؛ چه در وزارت ارشاد و چه در ساترا. اولا اینکه تمرکزشان روی پلتفرم‌ها با بازار بزرگتر است، بنابراین روی حوزه مستند تمرکز ندارند و برایشان اهمیتی هم ندارد، این کار ما را سخت می‌کند به آنان بقبولانیم باید در نسبتی مشخص میزانی از انرژی که برای آن پلتفرم‌ها می‌گذارند برای ما هم بگذارند. نکته دیگر اینکه سلایق و نگرش مدیران روی مجوزها و اتفاقاتی که برای ما می‌افتد تاثیر زیادی می‌گذارد. ما با ابزار و نگرش دهه 70 و 80 نمی‌توانیم در 1400 مدیریت کنیم زیرا ابزار تغییر کرده است. مهمتر از همه بحث کپی‌رایت است که کنترل و مدیریت آن کار بسیار سختی شده است. من باید همان تعداد نیرویی که برای کار اداری در نظر می‌گیرم، تیمی تعیین کنم که صبح تا شب بگردند و در اینترنت بچرخند و ببینند کدام فیلم‌ها در سایت‌ها و فضای مجازی غیرقانونی گذاشته شده و از آنان بخواهند فیلم‌ها را بردارند تا شاید مشکل برطرف شود. مساله این است که مرحله قانونی با مدت زمان حدود دو ساله‌ای که به خود اختصاص می‌دهد، عملا کمکی به ما نمی‌کند.
مجوز فیلم‌ها را از کجا می‌گیرید؟
مجوز فیلم‌هایمان را از ارشاد می‌گیریم. مجوز سریال‌ها و مجموعه‌ها را ساترا می‌دهد. قرار بود از ابتدای سال کار ساخت مجموعه‌ای را شروع کنیم که هر بار به دلیلی عقب افتاد. مجوز این برنامه باید از ساترا گرفته شود.
این برنامه که به نظر می‌آید اولین گام هاشور در زمینه تولید محتوا است، چه ویژگی‌هایی دارد؟
یک برنامه گفت‌و‌گو محور و تحلیلی حوزه هنر و تجربه است که در آن کار بررسی مستندها و جشنواره‌ها و آثار انجام می‌شود. اتفاقاتی که امسال افتاد امکان آن را فراهم نکرد که تاکنون بتوانیم این کار را به نتیجه برسانیم. در عین حال قصد ساخت سه مستند را داریم.
برای ساخت مستندها طرح‌ها به شما ارائه شد یا ایده‌های خودتان بود؟
طرح مستندها به ما ارائه شد و آثار منتخب برای تولید مورد پذیرش قرار گرفتند.
اینطور که به نظر می‌رسد رگ‌های ارتباطاتی شما با مجموعه‌های مرتبط چه مدیریتی و چه تولیدی به درستی برقرار شده است.
بله همین‌طور است. ما با سازمان سینمایی و تمام زیرمجموعه‌هایش مثل سینمای مستند، انجمن فیلم کوتاه، فارابی و غیره و همچنین از سوی دیگر سینماشهر یا اوج و سوره ارتباط خوبی داریم. سال گذشته غیر از حضورمان در جشنواره سینماحقیقت ما مسئولیت آرای مردمی را برعهده گرفتیم. من ایده‌ای در این زمینه داشتم که برخلاف مشکلات آرای مردمی جشنواره فیلم فجر، برنامه‌ریزی کردیم کار بدون اشکال پیش برود. دوستان از طرح ما استقبال کردند و کار به ما سپرده شد و فیلم منتخب به وسیله پلتفرمی که ما طراحی کردیم معرفی شد.
سروصدایی هم نشد؟
نه، کار کاملا دقیق انجام شده بود. سازوکار ساده‌ای داشتیم. با ارتباطی که با سمفا برقرار کردیم، آرا به واسطه کدی که روی بلیت‌ها بود ثبت می‌شد و طبق این شیوه رای‌گیری می‌دانستیم چه کسی، در کدام سالن، در چه سانسی به چه فیلمی رای داده است. ناظر خانه سینما هم مونیتور داشت و این روند را مشاهده می‌کرد. همه چیز خیلی شفاف انجام شد.
کار گزینش مستندها برای پخش از هاشور به چه ترتیب انجام می‌شود؟
گروهی برای این کار حضور دارند که آقای فرزاد توحیدی مسئولیت بخش محتوایی را عهده‌دار است. این تیم فیلم‌های متقاضی را می‌بینند و اگر استانداردهای هاشور را داشته باشند برای پخش انتخاب می‌کنند. بخش دیگری هم برای حمایت از فیلمسازان تجربه‌گر وجود دارد که آثارشان فیلم‌هایی تجربه‌گرا هستند. فیلم‌های آنان از استانداردهایی که فیلم حرفهای دارد پایین‌تر است، اما عملا همانطور که اسم بخش این فیلم‌ها در سایت «یک تجربه» مشخص شده، فیلم‌های تجربی هستند. گاهی در بین این تجربیات، آثار قابل توجهی دیده می‌شود. مخاطب در مواجهه با این بخش‌ها به خوبی درمی‌یابد با چه نوع آثاری مواجه است.
خود سایت را چطور برای مخاطب قابل فهم طراحی کرده‌اید؟ اینکه بتواند از انبوه مستند مثلا در موضوع خاص مدنظرش مجموعه فیلم‌هایی را بیابد؟
ما پلتفرمی را که در سال 1396 ارائه کردیم از دور خارج کردیم و در حال حاضر نسخه جدیدی در دسترس است که این نسخه هم فکر کنم تا سال آینده تغییر می‌کند چون تکنولوژی عوض می‌شود. ما انوع اپ‌ها را داریم در عین حال که امکان جست‌و‌جو روی سایت براساس ژانرها، موضوع و غیره فراهم است.
وجود انجمن صنفی شرکت‌های نمایش ویدیویی برخط چقدر در زمینه حمایت‌ها از فعالیت پلتفرم‌های عضو و به طور مشخص پلتفرم خود شما تاثیرگذار بوده است؟
وجود انجمن که لازم است و در این زمینه شکی نیست. همانطور که در انتخابات امسال مطرح شد، تمرکز انجمن تاکنون بر روی بحث‌های حاکمیتی و ابتدایی بوده است و متاسفانه این اتفاق در انجمن هم می‌افتد که تمرکز بیشتر روی پلتفرم‌ها با بازار بزرگتر است. از انجمن انتظار می‌رود پلتفرم‌ها با بازار کوچکتر و آن‌هایی که در حوزه‌های دیگر فعالیت می‌کنند بیشتر مورد توجه قرار گیرند، نمی‌گویم به اندازه آن پلتفرم‌ها، اما همه صنف مورد توجه باشند. مثلا دلمان می‌خواهد برای صنف جنگیده شود، به عنوان نمونه اگر مشکلی با اپراتورها وجود دارد، دوستان برای پلتفرم‌های بزرگ مذاکره نکنند، برای کل صنف مذاکره کنند و امکانی که از آن‌ها می‌گیرند را به صورت عادلانه در اختیار همه پلتفرم‌ها قرار دهند. آقای سرتیپی در سخنان خود گفتند که امسال به این سمت می‌رویم تا نتایج خوبی به دست آید. صادقانه صحبت من این است که حرفهای ما شنیده شود و مورد توجه قرار گیرد و اگر مذاکره‌ای با یک اپراتور بزرگ صورت میگیرد و یا بحثی که در شورای عالی فضای مجازی صورت میگیرد، مانند قیمت‌گذاری محتوا اینطور نباشد که دوستان فقط برای خودشان مذاکره کنند و یا اگر مذاکره می‌کنند و امتیازی میگیرد این را در اختیار سایر اعضا هم قرار دهند.
خود اعضا چقدر خودشان را در مورد انجمن پای کار می‌بینند ؟
تا اعضا درگیر نشوند اتفاقی نمی‌افتد. تا زمانی که ما را در اتفاقات شریک نکنند، اعضا هم از دور تماشا می‌کنند. اینکه اعضا مشارکت داده شوند تاثیر زیادی روی نتیجه می‌گذارد. ما هرجا که لازم بوده آمدیم و کاری که مدنظر بوده را انجام داده‌ایم. راس هرم کارهایی می‌کند و توافقاتی صورت میگیرد، اما من اطلاعی از این موضوع ندارم که این بی‌اطلاعی مناسب نیست. ما نیاز به گفت‌و‌گو، مشارکت و نگاه برابر داریم. نکته‌ای که ما داریم بحث عدالت و نبود انحصار است.
دلیل اینکه احساس نیاز می‌کنید در چند صنف وی‌او‌دی عضویت داشته باشید چیست؟
مشکلات پلتفرم‌ها متفاوت است. اصناف دغدغه‌هایی دارند و ما هم دغدغه خودمان را. وقتی دغدغه‌ها متفاوت است برای دوستان اهمیت پیدا نمی‌کند، مجبور می‌شویم کاری کنیم راهی برای حل دغدغه‌ها پیدا کنیم. این موضوع فقط مربوط به انجمن نمی‌شود، همانطور که ابتدای صحبتم اشاره کردم، در مورد مدیران ساترا یا مدیران ارشاد همین نگاه وجود دارد. دغدغه اصلی مدیران، سینمای بدنه، یا پلتفرم‌های بزرگ در ساترا و یا فلان سریال است. برای بخش‌های کوچکتر، یا بخش هنر و تجربه کمتر توجه می‌کنند و توجه آنان را به سینمای هنر و تجربه جلب کنیم. در اینجا بخش فیلم کوتاه است که نسل بعدی فیلمسازان را تشکیل می‌دهند، آن‌ها را هم ببینید. این فریاد ما آن‌سو در ساترا و رصتا مطرح می‌شود و از سوی دیگر ما شرکت‌های کوچکتر مجبور می‌شویم دور هم جمع شویم و یک فکر برای درد خودمان کنیم.